Neyse: Varoluş kaygılı, sanat uzun ve hayat kısadır!
An itibariyle Gökdemir İhsan'ın Kurmaca Alıştırmaları isimli eserinde anlattığı "her şeyi" okumuş bulunmaktasınız. Kitapta vaka namına, bundan farklı hiçbir şey bulamayacağınızı size temin ederim. "Fakat nasıl olur? 164 sayfalık bir kitapta bundan başka hiçbir şey yok mu?!" dediğinizi duyar gibiyim... En iyisi meseleyi baştan anlatmak:
Oulipo akımının öncülerinden Raymond Queneau 1947 yılında Biçem Alıştırmaları (Exercices de Style) isimli kitabında, tek bir olayı tam 99 farklı üslupta anlatarak hem eserin deneysel niteliği, hem de oulipo'culuğun temellerini atması sebebiyle dünyada büyük yankı uyandırıyor. Bu kitabı Türkçe'ye kazandırmak isteyen Ferit Edgü, bir müddet çalıştıktan sonra dilin imkanları içerisinde eserdeki kelime oyunlarının özgünlüğünü koruyamayacağına kanaat getirip, aynı oyunu başka bir olay üzerinden, bu sefer 101 farklı üslup kullanarak oynuyor ve 1980'de Yazmak Eylemi'ni kaleme alıyor. Armağan Ekici 2003 yılında sahneye çıkıyor ve Edgü'nün vazgeçtiği işi gerçekleştirerek Biçem Alıştırmaları'nı dilimize kazandırıyor. 2010 yılına geldiğimizde ise Gökdemir İhsan, oulipo'culara hem nazire hem de bir saygı duruşu niteliğindeki Kurmaca Alıştırmaları'nı kaleme alarak Queneau'nun eserindeki olayı, bu sefer de 33 farklı kurmaca üzerinden anlatıyor.
Calvino'nun Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu'su hakkında yazdığım yazıda olipo'culara değinmek istediğimi belirtmiştim: Fransızca "Ouvroir de littérature potentielle"den gelen, kabaca "potansiyel edebiyat atölyesi" veya Ali Teoman'ın önerisiyle "GİYİŞ: Gizil Yazın İşliği" olarak çevrilebilecek bir edebiyat akımı. Temelleri 1960'da Queneau ve François Le Lionnais tarafından atılan akımın temel maksadı "yapay" yazım teknikleri kullanarak eserler üretmek. İç içe geçmiş metinler, matematiğe dayalı kurgular, zorlu bulmacalarla bezeli öyküler üreterek matematik ve edebiyat arasındaki etkileşim aracılığıyla deneysel çalışmalara vesile olan bu oyunbaz akımın en akılda kalıcı örneklerinden birisi olarak Georges Perec'in E harfini hiç kullanmadan yazdığı (ve dilimize de aynı şekilde çevrilen) La Disparition (Kayboluş) kitabı gösterilebilir.
Kurmaca Alıştırmaları'na dönecek olursak; bu, oyuna dayalı özelliğinin yanı sıra muhteviyatıyla da okuru, özellikle öğrenmeye meraklı okuru oldukça eğlendiren bir eser çünkü İhsan, kurgularını mütemadiyen farklı eserlere göndermelerle temellendirmiş. Phillip K. Dick'ten Kill Bill'e, J.J. Abrams'tan Chesterton'a -sürpriz bozmamak için daha fazlasını sıralamadığım- pek çok isim ve eser satırların arasına gizlenmiş, kendilerini bulmamızı bekliyor. Bu kadar çok göndermeyi tek solukta bulamayacak olmaktan çekinen okurlar içinse kitabın sonuna beş sayfalık bir dizin eklemiş İhsan lakin orada bile oyun oynamadan edememiş. Okurlar için bir nevi define avı diyebiliriz!
Şahsım adına göndermelerin yarısını ya kendi başıma ya da dizin yardımıyla anlayabildiğimi, kalanlara ise tam anlamıyla Fransız (!) kaldığımı söyleyebilirim. Buna rağmen gerçekten çok eğlendim. Bu duruma, sevgili Gölgeliyol'un yazıları sayesinde, yukarıda değindiğim mevzunun arka plan bilgisine haiz olmam da etmen olmuştur elbette -ki bu vesileyle teşekkürlerimi ileteyim kendisine.
Kısaca demem o ki; bu oyuncu yapı ve kalabalık hiçbir surette gözünüzü korkutmasın: Okumayı, tekrar okumayı, araştırmayı ve başka kaynaklardan yardım almayı seviyorsanız tam size göre bir kitap Kurmaca Alıştırmaları.
Kurmaca Alıştırmaları - Gökdemir İhsan, Sel Yayıncılık - 164 s.
Calvino'nun Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu'su hakkında yazdığım yazıda olipo'culara değinmek istediğimi belirtmiştim: Fransızca "Ouvroir de littérature potentielle"den gelen, kabaca "potansiyel edebiyat atölyesi" veya Ali Teoman'ın önerisiyle "GİYİŞ: Gizil Yazın İşliği" olarak çevrilebilecek bir edebiyat akımı. Temelleri 1960'da Queneau ve François Le Lionnais tarafından atılan akımın temel maksadı "yapay" yazım teknikleri kullanarak eserler üretmek. İç içe geçmiş metinler, matematiğe dayalı kurgular, zorlu bulmacalarla bezeli öyküler üreterek matematik ve edebiyat arasındaki etkileşim aracılığıyla deneysel çalışmalara vesile olan bu oyunbaz akımın en akılda kalıcı örneklerinden birisi olarak Georges Perec'in E harfini hiç kullanmadan yazdığı (ve dilimize de aynı şekilde çevrilen) La Disparition (Kayboluş) kitabı gösterilebilir.
Kurmaca Alıştırmaları'na dönecek olursak; bu, oyuna dayalı özelliğinin yanı sıra muhteviyatıyla da okuru, özellikle öğrenmeye meraklı okuru oldukça eğlendiren bir eser çünkü İhsan, kurgularını mütemadiyen farklı eserlere göndermelerle temellendirmiş. Phillip K. Dick'ten Kill Bill'e, J.J. Abrams'tan Chesterton'a -sürpriz bozmamak için daha fazlasını sıralamadığım- pek çok isim ve eser satırların arasına gizlenmiş, kendilerini bulmamızı bekliyor. Bu kadar çok göndermeyi tek solukta bulamayacak olmaktan çekinen okurlar içinse kitabın sonuna beş sayfalık bir dizin eklemiş İhsan lakin orada bile oyun oynamadan edememiş. Okurlar için bir nevi define avı diyebiliriz!
Şahsım adına göndermelerin yarısını ya kendi başıma ya da dizin yardımıyla anlayabildiğimi, kalanlara ise tam anlamıyla Fransız (!) kaldığımı söyleyebilirim. Buna rağmen gerçekten çok eğlendim. Bu duruma, sevgili Gölgeliyol'un yazıları sayesinde, yukarıda değindiğim mevzunun arka plan bilgisine haiz olmam da etmen olmuştur elbette -ki bu vesileyle teşekkürlerimi ileteyim kendisine.
Kısaca demem o ki; bu oyuncu yapı ve kalabalık hiçbir surette gözünüzü korkutmasın: Okumayı, tekrar okumayı, araştırmayı ve başka kaynaklardan yardım almayı seviyorsanız tam size göre bir kitap Kurmaca Alıştırmaları.
Kurmaca Alıştırmaları - Gökdemir İhsan, Sel Yayıncılık - 164 s.
Daha önce duymuştum sanırım bu kitabı ama çok merak ettim, yazmaya hevesi olanların da özellikle faydalanabilecekleri bir kitap olduğunu düşünüyorum, paylaşımınız için teşekkürler:)
ReplyDeleteDikkatli bir okur kurmaca izlerini takip ederek oldukça çok faydalanabilir kitaptan sanıyorum ki; okursanız, yorumunuzu da duymak isterim =)
Delete